مطالعۀ تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گندم با استفاده از نشانگرهای RAPD

‌به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی 48 ژنوتیپ گندم، آزمایشی با نشانگرهای RAPD در آزمایشگاه گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 اجرا شد. 10 آغازگر از 70 آغازگر ارزیابی‌شده، الگوهای نواربندی مناسب تولید کردند. این آغازگرها در‌مجموع 73 نوار چندشکل با میانگین 3/7 نوار به‌ازای هر آغازگر تولید کردند. تعداد نوار به‌ازای هر آغازگر از 5 نوار برای آغازگر 55 تا 11 نوار برای آغازگر 59 متغیر بود. تعداد کل نوارهای چند‌شکل حاصل در ژنوتیپ‏های بررسی‌شدۀ گندم از 7 نوار تا 57 نوار متغیر بود، به‏طوری‏که میانگین تعداد نوار از 7/0 نوار در ’آزادی ‘ ‌تا 7/5 نوار در ’قدس‘ متفاوت بود. براساس شاخص تنوع ژنی نی، تنوع چشمگیری ‏بین ژنوتیپ‏های گندم مطالعه‌شده وجود داشت. از بین آغازگرهای بررسی‌شده، آغازگر 30 با توالی CCGGCCTTAG بیشترین (408/0) و آغازگر 18 کمترین (226/0) تنوع را نشان دادند. در تجزیۀ خوشه‏ای ارقام براساس فاصلۀ ژنتیکی نی و به روش UPGMA 4 گروه متمایز، قابل تشخیص بودند. در این گروه‏بندی، ارقام خارجی در گروه دوم و جدا از سایر ارقام قرار گرفتند. بنابراین، RAPD در جداسازی ارقام خارجی از داخلی موفق‏تر عمل کرد. در تجزیه به مختصات اصلی، 3 مؤلفۀ اصلی اول 71/61 درصد از تغییرات داده‏ها را توجیه کردند. کم‌بودن تغییرات توجیه‌شده توسط 3 مؤلفۀ اول، می‏تواند ناشی از پراکنش خوب نشانگر‏های بررسی‌شده و نمونه‏برداری مناسب آن‏ها از کل ژنوم باشد.